İçerik
- Isı Transferi veya Hareketli Isı
- Mantodaki Konveksiyon Akımları
- Tektonik Plakaları Taşıma
- Konveksiyon Akımları ve Coğrafyası
Alfred Wegener ilk kez kıtaların şu anki konumlarına girdiğini öne sürdüğünde, birkaç kişi dinledi. Ne de olsa, hangi kuvvet bir kıta kadar büyük bir şeyi hareket ettirebilir?
Wegeners haklı çıkacak kadar uzun yaşamadığı halde, levha tektoniği teorisinde geliştiğini kıtasal sürüklenmeyi varsaydı. Kıtaları hareket ettirmek için bir mekanizma mantodaki konveksiyon akımlarını içerir.
Isı Transferi veya Hareketli Isı
Isı, yüksek sıcaklık alanlarından düşük sıcaklık alanlarına geçer. Isı transferi için üç mekanizma radyasyon, iletim ve taşınımdır.
Radyasyon, enerjiyi Güneş'ten Dünya'ya, alandaki boşluktan enerjinin yayılması gibi parçacıklar arasında temas etmeden hareket ettirir.
İletim, güneş ısınan toprak veya suyun doğrudan havayı ısıtması gibi, parçacık hareketi olmadan enerjiyi bir molekülden diğerine temas yoluyla aktarır.
Konveksiyon, parçacıkların hareketi ile gerçekleşir. Parçacıklar ısıtıldığında, moleküller daha hızlı ve daha hızlı hareket eder ve moleküller parçalandıkça, yoğunluk azalır. Daha sıcak, daha az yoğun olan materyal, daha soğuk, daha yüksek yoğunluklu materyali çevreleyen ile karşılaştırıldığında artar. Konveksiyon genel olarak gazlarda ve sıvılarda meydana gelen akışkan akışını belirtirken, manto gibi katılarda konveksiyon daha yavaş bir oranda gerçekleşir.
Mantodaki Konveksiyon Akımları
Mantodaki ısı Dünya'nın erimiş dış çekirdeğinden, radyoaktif elementlerin çürümesinden ve üst mantoda azalan tektonik plakalardan sürtünmeden gelir. Dış çekirdekteki ısı, Dünya'nın biçimlendirici olaylarından kalan enerjiden ve radyoaktif elementlerin çürümesinden kaynaklanan enerjiden kaynaklanmaktadır. Bu ısı manto tabanını tahmini 7,230 ° F'ye ısıtır. Manto-kabuk sınırında. mantoların sıcaklığı, tahmini bir 392 ° F'dir.
Mantonun üst ve alt sınırları arasındaki sıcaklık farkı, ısı transferinin gerçekleşmesini gerektirir. İletim, ısı transferi için daha belirgin bir yöntem gibi görünse de, konveksiyon da mantoda gerçekleşir. Daha sıcak, çekirdeğin yakınındaki daha az yoğun kaya malzemesi yavaşça yukarı doğru hareket eder.
Mantodaki yukarıdan nispeten daha soğuk olan kaya yavaşça mantoya doğru batar. Sıcak malzeme arttıkça, daha sonra daha sıcak malzeme yükselmesi ve çekirdeğe doğru batarken de soğur.
Manto malzemesi, kalın asfalt veya dağ buzulları gibi yavaş akar. Manto malzemesi katı kalırken, ısı ve basınç, taşınım akımlarının manto malzemesini hareket ettirmesine izin verir. (Bir manto konveksiyon diyagramı için Kaynaklar bölümüne bakınız.)
Tektonik Plakaları Taşıma
Plaka tektoniği, kıtaları sürükleyen Wegeners için bir açıklama sunar. Levha tektoniği, kısaca, Dünya yüzeyinin levhalara bölündüğünü belirtir. Her plaka, kabuk ve en üst mantoyu içeren, dünyanın kayalık dış tabakası olan taşyünü plakalarından oluşur. Bu litosferik parçalar, manto içindeki plastik bir tabaka olan astenosferin üzerinde hareket eder.
Manto içindeki konveksiyon akımları, plaka hareketi için potansiyel bir itici güç sağlar. Manto malzemesinin plastik hareketi dağ buzullarının akışı gibi hareket eder ve mantodaki konveksiyon hareketi asthenosfer hareket ederken litofosik plakaları taşır.
Döşeme çekme, döşeme (hendek) emme ve sırt itme de levha hareketine katkıda bulunabilir. Döşeme çekme ve döşeme emme işlemi, inen plakanın kütlesinin arkadaki lirikosferik levhayı astenosfer boyunca ve alt dalma bölgesine çekmesi anlamına gelir.
Ridge Push, daha az yoğun olan yeni magmanın okyanus sırtlarının ortasına yükseldiğini ve malzemenin yoğunluğunun arttığını söylüyor. Artan yoğunluk, litosferik plakayı subdüksiyon bölgesine doğru hızlandırır.
Konveksiyon Akımları ve Coğrafyası
Isı transferi aynı zamanda atmosferde ve hidrosferde gerçekleşir ve konveksiyon akımlarının gerçekleştiği iki toprak katmanını adlandırır. Güneşten gelen radyan ısıtma Dünya yüzeyini ısıtır. Bu sıcaklık, iletim yoluyla bitişik hava kütlesine geçer. Sıcak hava yükselir ve soğuk hava ile değiştirilir, bu da atmosferde konveksiyon akımları oluşturur.
Benzer şekilde, güneş tarafından ısıtılan su, iletim yoluyla ısıyı daha düşük su moleküllerine aktarır. Bununla birlikte, hava sıcaklıkları düştükçe, altındaki daha sıcak su tekrar yüzeye doğru hareket eder ve daha soğuk yüzey suyu batar ve hidrosferde mevsimsel konveksiyon akımı oluşturur.
Ek olarak, Dünyaların dönüşü ılık suyu ekvatordan kutuplara doğru hareket ettirir, böylece ısı ekvatordan kutuplara doğru hareket eden okyanus akıntılarına neden olur ve soğuk suyu kutuplardan ekvator'a doğru iter.