İçerik
Triyas döneminin sonlarında, Dünya insanlık tarihinde paralel olmayan bir ölçekte felaket yaşadı. Yaklaşık 200 milyon yıl önce, kısa bir jeolojik zaman diliminde, dünyadaki bütün türlerin yarısından fazlası sonsuza dek ortadan kayboldu. Bilim adamları, bu kadar çok türün bu kadar çabuk nasıl öldüğünü anlamaya çalıştılar.
Modern araştırmalar, Triyas'ın son dönemindeki kitlesel yok oluşunun, aynı zamanda meydana gelen Dünya atmosferindeki tuhaf ama yıkıcı değişikliklere bağlı olduğunu göstermiştir.
Bu yazıda, atmosferik koşulların potansiyel nedenlerinden bazılarını ve bu dönemde atmosferin nasıl olduğunu tam olarak gözden geçiriyorduk.
Nedenler
Dünya atmosferinin neden 200 milyon yıl önce çarpıcı biçimde değiştiği tam olarak belli değil. Bilim adamları, yaklaşık 201 milyon yıl önce meydana gelen bir dizi büyük volkanik patlamanın nedeni olduğuna inanıyorlar.
Bu patlamalar Kuzey Atlantik'in kenarlarında büyük lav akıntıları bıraktı ve atmosfere çok miktarda CO2 saldı. Bu sera gazının büyük miktarları küresel ısınmayı tetikledi, bu da sıkışıp metan içeren ve daha fazla ısınmaya neden olan buzu eritti.
Artan CO2 konsantrasyonları, okyanusları daha asidik hale getirdi, bu da kitlesel yok oluşun bir başka olası nedeni.
O zamanlar Dünya atmosferindeki sert değişikliklerin bir başka teorisi deniz tabanının en derin bölgelerinde metan patlamasıydı. Bu, metan gigatonlarının çevreye zarar vermesine neden oldu; bu da sert iklim ve atmosferik değişime yol açabilir (daha sonra bu teoriye daha fazla girebilir).
Oksijen
Triyas'ın sonundaki yeryüzü atmosferi bugünkü gazları içeriyordu - azot, oksijen, karbondioksit, su buharı, metan, argon ve diğer miktarlarda eser miktarda. Bununla birlikte, bu gazların bazılarının konsantrasyonları çok farklıydı.
Özellikle, Geç Triyas havası 500 milyon yıldan daha uzun bir süredir en düşük oksijen seviyelerini içeriyordu. Daha az oksijen, hayvanların yetişmesini ve üremesini zorlaştırarak habitatlarını kısıtladı. Yüksek rakımlar yaşanmaz hale geldi, çünkü yüksek rakımlı oksijen konsantrasyonları deniz seviyesindekilerden bile daha düşüktü, çoğu hayvan türünün tolere edemeyeceği kadar düşüktü.
Bu süreden sonra, oksijen seviyeleri kademeli olarak artmış, bu da aşina ve gelişmeye aşina olan tür ve organizmalara izin vermiştir. 200 milyon yıl önce, diyatomiler denilen büyük okyanus yaşayan canlı gruplarının atmosferdeki oksijen seviyelerini ciddi şekilde artırdığına inanılıyor.
Karbon dioksit
Bununla birlikte, karbondioksit konsantrasyonları daha da önemliydi. Bilim adamları, nispeten kısa bir jeolojik zaman zarfında iki ya da üç kat karbondioksit seviyesinin yükseldiğini tahmin ediyorlar. Sonunda, bugün gözlemlenen konsantrasyonların kabaca dört katı seviyelere ulaştı.
Karbondioksit bir sera gazıdır; atmosferdeki ısıyı hapseden bir battaniye gibi davranabilir, böylece Dünya aksi durumda olduğundan daha sıcak kalır. CO2 konsantrasyonlarındaki hızlı bir artış, Dünya'nın ikliminde kitlesel yok oluşu doğurabilecek büyük değişikliklere neden olmuş olabilir.
Metan
CO2 seviyeleri arttıkça, yükselen sıcaklıklar metan içeren deniz tabanı buz birikintilerini eritebilirdi. Erimiş buz muhtemelen nispeten kısa bir süre zarfında atmosfere büyük miktarda metan salıverdi. Metan CO2'den daha güçlü bir sera gazıdır.
Utrecht Üniversitesi'ndeki bilim insanlarının çalışmaları, metan seviyelerinin 200 milyon yıl önce hızla arttığını gösteriyor. Genel olarak, 30.000 yıldan daha kısa bir süre içinde ya karbon dioksit ya da metan şeklinde 12 trilyon ton karbon salındı.
Utrecht Üniversitesi araştırmacıları, atmosferdeki bu hızlı değişikliklerin muhtemelen kitlesel yok olmaya yol açabilecek büyük ve hızlı iklim değişikliğine yol açtığına inanıyor.