İçerik
- TL; DR (Çok Uzun; Okumadı)
- Nükleer Füzyon: Büyük Sıkıştırma
- Bir Yıldızın Evrimi
- Eleman Üretimi
- Bir heyecanla dışarı çıkmak
Tipik bir yıldız, yerçekimi kuvveti altında büyük, yoğun bir alana toplanan ince bir hidrojen gazı bulutu olarak başlar. Yeni yıldız belli bir boyuta ulaştığında, nükleer füzyon denilen bir süreç tutuşur ve yıldızları büyük miktarda enerji üretir. Füzyon işlemi hidrojen atomlarını birlikte zorlar, onları helyum, karbon ve oksijen gibi daha ağır elementlere dönüştürür. Yıldız milyonlarca veya milyarlarca yıl sonra öldüğünde, altın gibi daha ağır elementleri serbest bırakabilir.
TL; DR (Çok Uzun; Okumadı)
Her yıldıza güç veren süreç olan nükleer füzyon, evreni oluşturan unsurların çoğunu yaratır.
Nükleer Füzyon: Büyük Sıkıştırma
Nükleer füzyon, atom çekirdeğinin ağır çekirdeği oluşturmak için muazzam ısı ve basınç altında birlikte zorlandığı süreçtir. Bu çekirdeklerin hepsi pozitif bir elektrik yükü taşıdığından ve yükler birbirlerini ittiği için, bu büyük kuvvetler mevcut olduğunda füzyon gerçekleşebilir. Örneğin, güneşlerin çekirdeğindeki sıcaklık yaklaşık 15 milyon santigrat derecedir (27 milyon derece Fahrenheit) ve dünya atmosferinden 250 milyar kat daha fazla bir basınca sahiptir. Bu süreç, büyük miktarda enerji açığa çıkarır - nükleer fisyonun on katı ve kimyasal reaksiyonların on katıdır.
Bir Yıldızın Evrimi
Bir noktada, bir yıldız, çekirdeğindeki tüm hidrojeni, hepsi helyuma dönüştürülmüş olarak kullanmış olacak. Bu aşamada, yıldızın dış katmanları, kırmızı bir dev olarak bilinen şeyi oluşturmak üzere genişleyecektir.Hidrojen füzyonu şimdi çekirdeğin etrafındaki kabuk tabakası üzerinde yoğunlaşmıştır ve daha sonra yıldız tekrar büzülmeye başladığında ve daha sıcak hale geldiğinde helyum füzyonu gerçekleşecektir. Karbon, üç helyum atomu arasındaki nükleer füzyonun sonucudur. Dördüncü bir helyum atomu karışıma katıldığında, reaksiyon oksijen üretir.
Eleman Üretimi
Sadece büyük yıldızlar daha ağır elementler üretebilir. Bunun nedeni, bu yıldızların sıcaklıklarını Güneş'inki gibi küçük yıldızlardan daha yükseğe çıkarabilmesidir. Hidrojen bu yıldızlarda kullanıldıktan sonra, üretilen elementlerin türlerine bağlı olarak bir dizi nükleer yanma geçirir, örneğin neon yanması, karbon yanması, oksijen yanması veya silikon yanması. Karbon yanmasında, element neon, sodyum, oksijen ve magnezyum üretmek için nükleer füzyondan geçer.
Neon yandığında, birleşip magnezyum ve oksijen üretir. Oksijen, sırasıyla, periyodik tablodaki silikonu ve kükürt ile magnezyum arasında bulunan diğer elementleri verir. Bu elementler, sırasıyla, periyodik tablodaki demire yakın olanları üretir - kobalt, manganez ve rutenyum. Demir ve diğer hafif elementler daha sonra yukarıda belirtilen elementlerin sürekli füzyon reaksiyonları ile üretilir. Ayrıca, dengesiz izotopların radyoaktif bozulması da meydana gelir. Demir oluştuğunda, yıldızın çekirdeğindeki nükleer füzyon durur.
Bir heyecanla dışarı çıkmak
Güneşimizden birkaç kat daha büyük yıldızlar yaşamlarının sonunda enerjileri tükendiğinde patlarlar. Bu kısacık andaki enerjileri, ömür boyu yıldızların enerjisini cüceler. Bu patlamalar, uranyum, kurşun ve platin gibi demirden daha ağır elementler oluşturma enerjisine sahiptir.