İçerik
İrtifa ve enlem, Dünya yüzeyindeki sıcaklık değişimlerini etkilediği bilinen iki ana faktördür çünkü değişken irtifa ve enlem, Dünya atmosferinin eşit derecede ısınmasını sağlar.
Enlem Kuzey ve Güney kutuplarına göre ekvatordan Dünya yüzeyindeki bir yerin mesafesini belirtir (örneğin, Florida’da alt Maine'den enlem); rakım Bir yerin deniz seviyesinden ne kadar yüksek olduğu tanımlanır (düşünün: dağlarda bir şehir yüksek rakım).
Rakım Değişimi
Yükseklikteki her 100 metrelik artış için, sıcaklık yaklaşık 1 santigrat derece azalır. Dağlık yerler gibi yüksek irtifa bölgelerinde deneyim düşük sıcaklıklar.
Dünyanın yüzeyi güneşten gelen ısı enerjisini emer. Yüzey ısındığında, ısı atmosfere dağılır ve atmosferi ısıtır ve ardından ısının bir kısmını atmosferin üst katmanlarına aktarır.
Bu nedenle, Dünya yüzeyine en yakın atmosfer katmanları (alçak irtifa alanları), daha yüksek irtifa bölgelerindeki atmosfer katmanlarıyla karşılaştırıldığında daha sıcaktır.
Sıcaklık Ters Çevirme
Daha yüksek irtifalar tipik olarak daha düşük sıcaklıklarla karşılaşsa da, bu her zaman böyle değildir.Atmosferin bazı katmanlarında (troposfer gibi) sıcaklık, rakım arttıkça azalır (not: "atlamalı hız" olarak adlandırılır).
Lapse hızı soğuk, kış geceleri gökyüzünde hava açık ve kuru olduğunda görülür. Bu gibi gecelerde, Dünya yüzeyinden gelen ısı yayılır ve atmosferik havadan daha hızlı soğur. Sıcak yüzey ısısı daha sonra alçakta yatan (alçak irtifa) atmosferik havayı daha sonra hızlı bir şekilde üst atmosfere yükseltir (çünkü: sıcak hava yükselir ve soğuk hava batırır).
Sonuç olarak, dağlık bölgeler gibi yüksek rakımlı yerlerde yüksek sıcaklık görülür. Genellikle, troposferdeki ortalama sukut hızı, 1000 feet başına 2 santigrat derecedir.
Geliş açısı
Geliş açısı, güneş ışınlarının Dünya yüzeyine çarptığı açı anlamına gelir.
Dünya yüzeyindeki geliş açısı, bölgenin enlemine (ekvatordan uzaklık) bağlıdır. Düşük enlemlerde, güneş doğrudan Dünya yüzeyinin 90 derece üzerinde (öğlen göründüğü gibi) üzerine konumlandırıldığında, güneşten gelen radyasyon Dünya yüzeyine dik açılarda vurur. Güneşten gelen doğrudan radyasyona cevap olarak, bu bölgeler yüksek sıcaklıklarla karşı karşıya kalmaktadır.
Bununla birlikte, güneş ufukta 45 derece (dik açının yarısı veya sabahın ortasındaki gibi) olduğu zaman, güneşin ışınları Dünya yüzeyine çarpar ve daha az yoğunluğa sahip daha geniş bir yüzey üzerine yayılarak bu bölgeleri yapar düşük sıcaklıklar yaşarlar. Bu bölgeler ekvatordan uzakta (veya daha yüksek enlemlerde) bulunur.
Bu nedenle, ekvatordan ne kadar ileri giderseniz o kadar soğuk olur. Dünya’nın ekvatoruna yakın bölgeler, Kuzey ve Güney kutuplarına yakın bölgelerden daha yüksek sıcaklıklar yaşarlar.
Günlük Değişim
Günlük değişimi sıcaklık, günden geceye değişir ve çoğunlukla enlem ve Dünya'nın kendi ekseni üzerinde dönmesine bağlıdır. Normal olarak, Dünya gündüzleri güneş ışınımı yoluyla ısı alır ve geceleri karasal radyasyondan ısı kaybeder.
Gün boyunca güneşin ışınımı Dünya'nın yüzeyini ısıtır, ancak yoğunluğu günün uzunluğuna bağlıdır. Bazı günler diğerlerinden daha kısa (düşünün: mevsimler). Daha uzun günleri olan bölgeler (tipik olarak ekvatorun yakınında bulunan bölgeler) daha yoğun bir ısıya maruz kalacaktır.
Kuzey ve Güney kutuplarında kış aylarında güneş 24 saat boyunca ufkun altındadır. Bu bölgeler güneş ışınımına maruz kalmaz ve sürekli soğuk kalır. Kutuplardaki yaz mevsiminde sabit güneş ışınımı vardır, ancak yine de tipik olarak soğuktur (kutuplarda kıştan daha sıcak, ekvatorun yanında yazdan daha soğuk).
Bu nedenle, Dünya yüzeyindeki güneş ışınımının yoğunluğu enlem, güneşin yüksekliği ve yılın zamanına (aka - rakım ve iklimin bir birleşimi) bağlıdır. Güneş radyasyonu yoğunluğu kutup kışı boyunca radyasyondan yaz aylarında metrekare başına yaklaşık 400 watt'lık maksimum radyasyona kadar değişebilir.