İçerik
Dünyanın bileşimini bir bütün olarak tartışırken jeologlar, kavramsal olarak Dünya'yı birkaç katmana bölerler. Bu katmanlardan biri, gezegenin en dış kısmı olan kabuktur. Litosfer bireysel bir katman değil, kabuğunu içeren Dünya katmanlarından ikisinden oluşan bir bölgedir.
Dünyanın Katmanları
Dünya üç katmandan oluşur: kabuk, manto ve çekirdek. Çekirdek, en içteki katman demir açısından zengin ve çok yoğundur. İç ve dış çekirdeğe ayrıca bölünebilir. Manto, Dünya'nın ara katmanıdır ve iç ve dış mantoya bölünebilir. Mantonun çoğu, akımlarda hareket eden kalın bir sıvıdır, ancak dış mantonun en dış kısmı katıdır. Bu kısım ve katı kabuk, litosferi oluşturur.
Manto ve Litosfer
Manto, magma denilen erimiş kayadan oluşur. Bu magma, ağır minerallerin soğutulması ve batması ve hafif minerallerin ısıtılması ve yükselmesi ile belirlenen akımlarda dolaşır. Mantonun en üst kısmı hariç tümü, iç dünyadaki sıvı bölgeyi ifade eden astenosferin bir parçasıdır. Mantonun en üst kısmı, litosferin alt kısmını oluşturur. Ortalama olarak, 30 kilometre kalınlığındadır, ancak kalınlığı litofazın o kısmının yaşına ve sıcaklık ve basınç koşullarına bağlıdır. Manto, büyük ölçüde olivin gibi ağır ultramafik kayaçlardan oluşur.
Kabuk ve Litosfer
Kabuk, litosferin üst kısmını oluşturur. Manto ve çekirdekten daha hafif malzemelerden yapılmış olup, esasen granit gibi mafik ve felsik kayalardan oluşmaktadır. Dünya'nın en ince katı 60 ila 70 kilometre kalınlığında olmasına rağmen, litofazların çoğunluğunu oluşturur ve Dünya'nın yaşamı destekleyen kısmıdır. Kabuk yüzeyi, dağlar ve fay hatları gibi formasyonlara neden olan litoferin özellikleri ile şekillendirilir. Kıtaları oluşturan kabuğun kısmı, okyanus tabanını oluşturan kabuğun parçasına oranla daha hafif minerallerden oluşur.
Litosferin Önemi
Litosfer, Dünya'nın katmanlarından farklı olarak, kompozisyonla değil davranışla tanımlanır. Litosfer, en azından sıvı astenosfere göre soğuk ve katıdır. Üst mantodaki sıvı magmanın üstünde serbestçe yüzer ve tektonik plakalar olarak bilinen ayrı bölümlere ayrılır. Litosferin kalınlığı değişken olabilir, eski kısımlar daha kalındır, ancak ortalama 100 kilometre yüksekliğe eğilimindedir. Litosferin genç kısımları, bir tektonik levhanın diğeri altındaki dibi hareketi olarak bilinen bir sınırda aşağı doğru hareketi ve erimesi ile oluşur. Tektonik plakalar arasındaki bu sınırlar, dünya yüzeyinin şekli üzerinde derin bir etkiye sahiptir. Boyuna hareket eden bir sınır, dönüşüm fay hattı olarak bilinir ve depremlere neden olur. Volkanik aktivite, yitim bölgelerinde meydana gelir ve kıtasal kara kütlelerini oluşturur, farklı sınırlar ise okyanus tabanını oluşturan bir magmaya yol açar.