İçerik
- Gelgitlerin Temelleri
- Bahar Gelgitleri: En Büyük Gelgit Aralığı
- Neap Tides: En Düşük Gelgit Aralığı
- Aşırı Gelgitler
Gelgitler, dünyamızın okyanuslarının en baskın özelliklerinin, ayın ve güneşin çekim kuvveti nedeniyle aşağı yukarı hareketidir. Ay güneşten çok daha küçük olmasına rağmen, toprağa yakınlığı yaklaşık iki kat daha fazla çekme kuvveti ve dolayısıyla daha önemli gelgit etkisi ile sonuçlanır. İki cennetsel cismin göreceli pozisyonları ve birleşik çekimsel etkileri, en çok ve en az belirgin olan gelgitlerin zamanlamasını belirlemeye yardımcı olur: sırasıyla ilkbahar ve kazı gelgitleri.
Gelgitlerin Temelleri
Ayların çekim kuvveti, okyanus sularını yüzleştiği yerin üstüne çeker. Karşı tarafta dünyayı okyanus yüzeyinden uzağa çeker. Bu çekme, suların bu iki noktada şişmesine neden olur. İki şişirme noktasında yüksek bir akıntı meydana gelir ve aradaki suyun yarısında yönlendirildiği için iki noktada düşük akıntı meydana gelir. Dünyadaki her yer günde iki kez bu noktalardan geçer, genellikle günde iki tane yüksek ve düşük gelgit yaşar.
Bahar Gelgitleri: En Büyük Gelgit Aralığı
İlkbahar gelgitlerinin, dünya okyanuslarında daha fazla çekme yapmak için birlikte çalışan ay ve güneşin bir sonucu olarak olduğunu hayal edin. Ay tam ve yeni aşamalarındayken yeryüzü, güneş ve ayın hepsi aynı hizadadır, bu da güneş ve ayın çekim kuvvetleri çakışıyor demektir. Daha belirgin bir gelgit aralığı - daha güçlü yüksek ve düşük gelgitler - bu uyumdan kaynaklanır. Bu bahar gelgitleri, mevsim nedeniyle değil, yukarı ve aşağı daha güçlü “ilkbahar” nedeniyle adını alır.
Neap Tides: En Düşük Gelgit Aralığı
Neap gelgitler, bu arada, ay ve güneş birbirlerinin karşı çalışan çalışmasından kaynaklanmaktadır. Ay birinci ve üçüncü çeyrek aşamalarındayken, dünya, güneş ve ay dik bir açı oluşturur. Karşı yönlerde hareket ederek, ayın ve güneşin kütleçekimsel çekilmesi birbirini zayıflatır, normalden daha az belirgin yüksek ve düşük gelgitlerle sonuçlanır: bir nug gelgit.
Aşırı Gelgitler
Hafifçe belirginleşen bahar gelgitleri proksigean (veya perigean) bahar gelgitleri normalde yılda birkaç kez meydana gelir; ayın yörüngesinde yeryüzüne en yakın yer aldığı zaman - “perigee” denilen bir nokta - yeni veya dolunay ile çakışır. Ay, toprağa daha yakın olduğunda, yerçekimi kuvvetinin etkisi artar ve bu yeni ve tam ay evrelerinde yerin, ayın ve güneşin hizalanmasıyla ilişkili halihazırdaki güçlü gelgit dalgalanmasını arttırır.