İçerik
Ozon tabakası, zararlı ultraviyole ışınımının yüzeye ulaşmasını engelleyen moleküllerle dolu Dünya atmosferinin bir bölümüdür. 1985 yılında İngiliz Antarktika Anketi'nden bilim adamları, Güney Kutbu üzerindeki ozon konsantrasyonlarının endişe verici bir oranda azaldığını ve koruyucu tabakada bir delik oluşturduğunu keşfetti. Bu, suçluların bilimsel olarak araştırılmasına ve insanların çevreyi nasıl etkilediğine dair yeni bir anlayışa yol açtı.
CFC'ler ve Ozon Tüketen Maddeler
İngiliz Antarktika Anketi ve ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi tarafından yapılan araştırmalar, özellikle soğutma ve yangından korunmada kullanılan kimyasalların ozon tabakasını tükettiği sonucuna varmıştır. Kloroflorokarbonlar, hidrokloroflorokarbonlar ve halojenlerin tümü, ozon moleküllerini yok etme kabiliyetleri için dikkate değer olan klor ve brom atomları içerir. Üst atmosfere ulaşabilen doğal klor kaynakları varken, ABD Çevre Koruma Ajansı veya EPA tarafından yapılan çalışmalar ozon tabakasına ulaşan klorun sadece yüzde 16'sının doğal kaynaklardan geldiğini öne sürüyor. Yüzme havuzu katkı maddeleri gibi diğer yapay klor kaynakları, ozon tabakasına girme ve hasara yol açma konusunda kararsızdır.
Ozon tabakasının incelmesi
Polar kışın, ozon tabakasına zarar veren moleküller, buz kristallerinin bulutlarında atmosferin üst kısımlarına yükselir. Yaz döndüğünde, güneş ışığı bu parçacık katmanına çarpar ve CFC'lerin ve diğer kimyasalların bağlarını kırar. Bu, klor ve bromu atmosfere salmaktadır. Burada, moleküller ozon moleküllerini katalize ederek atom bağlarını kırar ve oksijen atomlarını çalar. EPA'ya göre, tek bir klorin atomu 100.000'e kadar ozon molekülünü tahrip edebilir, bu da tabakayı doğal olarak doldurabileceğinden çok daha hızlı tüketir. Antarktika deliğine ek olarak, CFC'ler ozon tabakasında genel bir incelme ve dünyanın diğer bölgelerinde korunmasında geçici boşlukların oluşmasından sorumlu olmuştur.
Montreal Protokolü
Ozon incelmesi probleminin ölçeği, bir zamanlar keşfedildiğinde hızlı harekete geçmeye neden oldu. 1987'de, dünyanın dört bir yanındaki ülkeler Montreal Protokolünü imzaladı ve önümüzdeki yıllarda CFC'lerin ve diğer ozon tabakasına zarar veren maddelerin kullanımını aşamalı hale getirme sözü verdi. 2012 itibariyle, 197 ülke anlaşmayı onaylamış, hedeflenen kimyasalların birçoğunun kullanımını başarıyla bitirmiş ve diğerlerini önemli ölçüde azaltmıştır.
Uzun Süreli Şifa
CFC'lerin ve ozon tabakasına zarar veren kimyasal maddelerin azaltılması 1987'den bu yana devam ederken, ozon tabakasının iyileşmesi yavaş bir süreçtir. CFC'ler son derece uzun ömürlüdür ve zarar vermeden atmosfere doğru kayması için önemli miktarda zaman alabilir. İngiliz Antarktika Anketi, Antarktika üzerindeki ozon deliğinin 2012'den itibaren katmanın doğal durumuna dönmeden önce her yaz en az 50 yıl boyunca devam edeceğini tahmin ediyor.